Tuyển tập truyện ngắn Việt Nam chọn lọc - Nhiều tác giả

Đường chúng ta đi - Full

Đường chúng ta đi

(Tùy bút)

NGUYÊN NGỌC

   Đêm nay là một đêm chuẩn bị. Ngày mai chúng tôi sẽ ra trận. 

   Chúng tôi đóng trong làng. Bây giờ đã khuya, bốn bề đều im lặng. Cho  đến ngôi sao xa ngoài khung cửa cũng đứng im, lóng lánh như giọt nước mắt  vui lặng lẽ của người vợ ở quê ta gặp chồng sau mười năm trời gian lao và cách  biệt. Gió se lạnh, thoang thoảng hương lúa lên đòng, thơm như sữa một người  mẹ trẻ. 

   Tôi nằm đã lâu, không ngủ. Không sao ngủ được. Có gì đấy, vừa êm ả vừa  trào sôi đang dậy trong lòng tôi, người lính đêm nay. 

   Sáng mai chúng tôi sẽ ra trận. Đội trưởng của chúng tôi nói: 

   - Ngủ đi, ngủ cho ngon. Mai sẽ làm một trận tiêu diệt thật gọn! 

   Tôi nghe lời, nhắm mắt, rồi mở mắt. Không ngủ được. Sáng mai chúng tôi  sẽ ra trận. Tôi bồi hồi suy nghĩ vì việc đó ư? Không, tôi là một người lính cũ.  Trong đời tôi, đêm nay là đêm chuẩn bị ra trận lần thứ bao nhiêu rồi, cũng  không còn nhớ rõ. Điều gì đây? Có gì đây đang trào dậy trong lòng tôi, như một  linh cảm mơ hồ, như một hơi men say, một cơn sóng ngầm xao động ở tận chỗ  sâu kín nhất của tâm hồn. 

   Thường vẫn vậy đấy, bắt đầu hầu như chẳng có gì cả. Chỉ là một giọng  hát. Đội trưởng chúng tôi vừa tắt đài. Trên đài, một người con gái nào đó vừa  hát một bản dân ca của đất nước ta trong đêm khuya. Bây giờ tất cả im lặng rồi,  giọt sao ngoài khung cửa đọng lại, đứng im, không nháy nữa, đêm đã đi vào  chiều sâu, mà vẫn còn nghe âm vang mãi giọng hát của người con gái lúc nãy.  Một gịong hát dân ca, ngân nga bát ngát như cánh cò trên đồng lúa miền Nam  chạy tới chân trời, có lúc rụt rè, e thẹn như khóe mắt người yêu mới gặp, có lúc  tinh nghịch, duyên dáng như những đôi chân nhỏ thoăn thoắt gánh lúa chạy trên  những con đường làng trộn lẫn bóng tre và bóng nắng... Có lẽ không phải là một  người con gái đã hát trên đài. Đó chính là quê hương ta đang lên tiếng hát.  Tiếng ngân nga dội lên từ lòng đất, ở trong đó một góc vườn có đôi cây sầu  đông và một giàn bầu đong đưa quả nặng, một ngày đã xa mẹ ta đã chôn nhúm  nhau của ta thuở ta mới lọt lòng. Đó là tiếng ngân của mặt đất, của dòng sông,  của những xóm làng và những cánh đồng sau một ngày lao động và chiến đấu. 

   Không biết các bạn có bao giờ nghĩ như vậy không. Riêng tôi cứ mỗi lần  nghe vọng lên tiếng hát đậm đà, uyển chuyển của những bản dân ca Việt Nam,  lòng tôi bỗng dưng xao xuyến lạ thường, tôi bỗng đứng lại như sửng sốt, như  kinh ngạc, và bàng hoàng tự hỏi: đất nước ta, con người Việt Nam ta vẫn còn  giữ được tiếng hát ấy ư? Kỳ diệu biết bao nhiêu! Kỳ diệu biết bao nhiêu, tiếng  hát và tấm lòng Việt Nam chúng ta! 

   Dân tộc chúng ta sinh ra và lớn lên trên một mảnh đất mấy nghìn năm nay  chưa giờ phút nào nguội tắt ngọn lửa chiến tranh. Từ trong đêm mờ xa xôi của  lịch sử, hình ảnh cha ông ta, hình ảnh con người Việt Nam suốt hàng trăm thế  hệ nối tiếp bao giờ cũng là hình ảnh một con người cầm vũ khí đứng lên trong  cuộc chiến đấu trường kỳ và dữ dội để giành và giữ lấy quyền sống của mình.  Không biết có nơi nào nữa trên trái đất, quyền làm người được bảo vệ bằng  nhiều máu đến vậy không? Giá như chúng ta minh họa lịch sử dân tộc, thì có  trang nào, dòng nào mà không phải vẽ thanh gươm tự vệ và tô đậm một màu  máu? Máu thắm đượm rãnh cày ta gieo hạt giống, máu thấm đượm mảnh sân  con ta nô đùa ngày bé, máu thắm đượm con đường nơi đó mẹ ta lau nước mắt  ngày tiễn ta ra đi, máu thắm đượm bờ ao em ta ngồi giặt áo trên chiếc cầu nhỏ  ghập ghềnh... Ôi dân tộc ta từ trong máu lửa mà sinh ra, mà lớn lên. Từ trong  máu lửa bốn nghìn năm chúng ta đứng dậy và cất tiếng nói. Từ trong máu lửa đỏ  cháy cả không gian và thời gian như vậy, tưởng như chỉ có thể là tiếng kêu rú  căm hờn, dân tộc ta chỉ có thể nấc lên tiếng khóc xé ruột, xé lòng... Thế nhưng  lạ lùng thay, từ trong máu lửa cháy đỏ cả lịch sử, chúng ta lên tiếng nói, và tiếng  nói ấy lại là tiếng hát trữ tình, điềm đạm, trong sáng, duyên dáng và say sưa như  một cuộc hò hẹn, xao xuyến như buổi gặp gỡ ban đầu. Một dân tộc đánh giặc  bốn nghìn năm mà tiếng hát vẫn êm dịu, uyển chuyển như vậy, dân tộc ấy mãnh  liệt và bình tĩnh biết chừng nào.