Agnos

XVI: KAIBIGAN

Nagpasuray-suray ako sa paglakad nang dumagundong ang paligid sa muling isang pagguho. TIla bumibigay na ang isang bahagi ng gusaling labis na naapektuhan at nadadamay na rin ang ibang parte nito. Mabuti at walang mga bumagsak sa akin. Muli kong sinuong ang paligid ayon sa aking pagkakatanda bagamat malaki na ang pinagbago ng bilangguan sa natamo nitong pagkasira. Patuloy kong iniisip at nananalangin na walang nangyaring masama kay Avir. Humanap ako ng daan patungo sa bartolina. Tumambad sa akin ang mga rehas na may mga bangkay ng mga bilanggo, mayroon rin namang mga pinalad na makatakas. Mas lalo akong kinabahan, kaya't nagmadali ko nang hanapin si Avir. Mabuti't walang ganoong nagkalat sa hagdanan patungo sa ibabang palapag ng bilangguan. Sa isang masikip at madilim na daanan, mga sirang pader at mga yuping mga pintong bakal ang sumalubong sa akin. "Avir? Avir?" pilit kong isinisigaw at umaasang may sasagot sa aking mga daing. "Avir?", at patuloy ko pang tinahak ang makipot na daan. Tila muli ko siyang hinahanap sa kuwebang kaniyang pinagtataguan, ngunit sa ngayon ay nasa isa siyang laberintong ngayo'y ako ang may alam. "Avir? Ginoo?" Tinakpan ko ang aking bibig at bahagyang pumikit dahil sa nagkalat na abo. Napanghihinaan na ako ng loob dahil halos maubos ko na ang mga bartolina ngunit hindi ko pa rin siya makita. May ilang mga sumasagot ngunit hindi ko sila kilala. Tila naakit sila sa tunog ng pagkalampag ng aking mga susi.

"Ca-te-line." isang bulong na nagpasigla sa aking puso ang aking narinig. Nabuhayan ako't agad kumaripas sa pagtakbo habang sinisilip ang mga siwang sa pinto ng bartolina, pilit inaaninag ang hugis ng ginoo. Sa pinakadulo ng hanay ng mga bartolina ko siya natagpuan. Nayupi ang pinto ng bartolina at butas ang kisame nito. Tanaw ko siya. Alam ko. Bagamat kay dilim, alam kong siya iyong aking natatanaw. Kumabog ang aking dibdib. Gumagalaw siya ngunit hindi makaalis dahil sa mga guhong bumagsak sa kaniyang mga paa't kaliwang balikat. Inisa-isa ko ang kay raming susing aking bitbit. Nanginginig ang aking mga kamay sa pagmamadali. Bilis! Cateline, Bilis! Mas nagsisigawan pa ang ibang nanatiling nakakulong sa pagkalampag ng aking mga susi. Sa wakas, nagawa kong mabuksan sa pang dalawampung subok. Agad akong dumiretso sa kaniya at hinawakan ang kaniyang mukha. "Avir?"

"Ca...te...line." ang bulong ng lalaking nakadapa. Tama ako. 'Di ko man masilayan ng husto ang mukha ng ginoo, ngunit alam kong si Avir ang aking ngayo'y hawak. Ngunit, ano itong aking nahawakan? Du-d-dugo?

"Avir?!"

"Umalis ka na ... Cateline." muling sinagi ni Avir ang aking mga kamay. "Iwan mo na ako."

"Hindi!" buong loob kong ibinalik. Agad akong tumayo upang buhatin ang mga guhong sa kaniya'y bumagsak. "I...li...ligtas kita." sa isang malakas na hinga ako'y bumitiw pansamantala sa kay bigat na mga guhong nakadagan sa kaniya. "Habambuhay akong babangungutin sa oras na iwan kitang ganito."

Iniaangat ko nang buong lakas ang mga guho kasabay ng aking paghikbi. Alam kong hindi ko kaya, ngunit pilit ko pa ring sinusubukan. Minabuti kong tanggalin na muna ang mga maliliit na bato't alisin ang aking kaya. Ngunit, napanghihinaan ako ng loob dahil 'di ko siya kayang maialis. Umilaw ang pag-asa nang marinig ko ang boses ni David.

"Cateline?! "Cateline?!" mga umuugong na tinig na tiyak akong kay David nagmumula.

"David!" sigaw ko pabalik. "David!" pilit ko pang hiyaw upang mapangibabawan ang mga sigaw ng ibang naipit sa kanilang mga bartolina.

Tanaw ko ang bilog na liwanag mula sa flashlight na nagwawagayway pakaliwa't kanan. "Cateline!" lumabas ako ng bartolina nang mas lumakas ang kaniyang tinig. Dumating nga si David. Nagmadali siyang lumapit sa aming kinaroroonan at agad akong tinulungan sa pag-alis ng mga guhong bumagsak sa katawan ni Avir.

Isa-isa naming naialis ang mga malalaking bato. Nasilayan ko ng mas maigi ang masamang sinapit ng mga paa ni Avir, kaya't 'di nito magawang makatayo't makapaglakad. Inalalayan ni David si Avir sa pamamagitan ng pagtukod nito sa kaniyang mga balikat.

"Salamat," ang aking tugon sa 'di matatawarang pagtulong ni David sa akin. Nginitian ko siya bilang paghingi ng tawad, pati na rin upang ipakita ang aking pagsisisi.

Biglang inagaw sa akin ni David ang bilog na bakal na humahawak sa mga susi. Agad siyang nagpakawala ng isa mula sa bartolina. Binigay niya ang lahat ng susi dito't nag-iwan rin ng isang flashlight upang pakawalan pa ang ibang naipit. Nagmadali na kaming lumabas ng gumuguhong gusali at nagtungo sa sasakyan ni ama na ginamit ni David. Nauna naming isinakay si Avir.

"Salamat," mahinang mga salitang iwinika ni Avir nang siya ay maisakay. 'Di man lang lumingon si David ngunit ito ay napahinto nang sandali. Sumampa na si David at pinaandar na ang sasakyan.

Pumwesto ako sa likod upang bantayan si Avir. Nagpapasalamat ako na muli ko siyang nasilayan. Hinaplos-haplos ko lang ang kaniyang mukha habang taimtim siyang nagpapahinga sa aking kandungan.

Nagpapasalamat rin ako't mabuting 'di na nadagdagan ang napakalaking pagsabog kanina. Ngunit, nadaanan namin ang mga sira-sira't gumuhong mga gusali't kabahayan na naapektuhan ng kumalat na dagundong. Napakahirap masilyan ang mga mamamayang naghihinagpis dahil sa kanilang mga kawalan — gamit, tirahan, maging mga kamag-anak. May nakikita naman akong pag-asa sapagkat nagtutulungan ang mga sundalong magligtas ng aming mga kababayang nangangailangan. Ang ila'y sumisigaw upang ipaalam ang paglikas at para na rin subukang gawing maayos ang pagbabakwit. Ang iba'y nililinis at isinasaayos ang mga labing mapaglalamayan. Ang ila'y umaalalay sa mga sugatan. At ang ilan nama'y nagsasamasama upang gumawa ng barikada, umaasang magpapabagal sa mga mananakop.

Unti-unti na kaming nakalalayo sa siyudad, sa bilangguan. Sa aking muling paglingon pabalik rito, tanaw ko ang tila usok na lumalaganap. Usok, na tila mula sa. ...  Napayuko't napahalik na lamang ako sa agnos ng aking ama nang makita kong ang mapayapang kinahihimlayan ni ina'y nilamon na ng makapal na apoy at usok. 'DI ko man lamang siya nagawang madalaw sa huling pagkakataon. I-ina. ... At pinunasan ni Avir ang aking pumatak na luha. 

* * *