✔️HİKMETLER (İmâm-ı Gazâlî Rahmetullahi Aleyh)

Denizlerdeki Hikmetler

Yüce Allah şöyle buyuruyor: “Kendisinden taze et (balık) yemeniz ve takacağınız bir zînet çıkarmanız için sizin emrinize veren O’dur.”
(Nahl: 14).

Yüce Allah denizleri, faydalarının büyüklüğünden dolayı çok geniş olarak yaratmıştır. Oyle ki karaların tamamı büyük denizler (okyanuslar) tarafından çevrilmiştir. Suların dışında kalan karalar, ve dağlar, denizlere oranla küçük bir tepe gibidir. Allah’ın denizlerde yarattıklarına ilave olarak karada yarattığı canlılar, sanki karanın denize ilavesi gibidir.

Denizlerde insanı hayranlığa ve şaşkınlığa düşürecek pek çok şey müşahede edilebilir. Denizlerde insanı hayranlığa ve şaşkınlığa düşüre­cek hikmetleri bir düşün.

Orada bulunan canlılar, cevherler ve yenilecek şeyler, karada gördüklerinden kat kat fazladır. Zaten büyüklüğü de karaların büyüklüğünden oldukça fazladır. Bu genişliğinden dolayı içinde çok büyük canlılar barındırır. O kadar ki, şayet bu canlılar sırtlarını denizin üzerine çıkartsalar, gören de onları bir kaya, tepe veya adacık sanır.

İnsan, kuş, at, sığır ve bunların dışında karada yaşayan hiç bir canlı grubu yok ki, denizlerde de bunların benzerleri ve hatta kat kat fazlaları olmasın. Ayrıca denizlerde, karalarda benzerleri olmayan pek çok canlı türü vardır. Yaratıcı onların hepsini en uygun şekilde yaratmış ve her birine ihtiyaçları olan özellikleri vermiştir. Bunlar sayılmaya kalkılsa, sadece bazılarını zikretmek bile ciltlerce kitap yazmayı gerektirir.

Sonra Allah’ın, suyun altında, kayaların dibinde sedefin içinde incileri yuvarlak bir şekilde nasıl yarattığına ve mercanları nasıl var ettiğine bir bak!

Yüce Allah şöyle buyuruyor: “İkisinden de (araları görünmeyen bir engel ile ayrılan iki denizden de) inci ve mercan çıkar.” (Rahman: 22).

Bu ayette zikredilen mercanın, çok narin inciler olduğu söylenmiştir. Kuran’da bu nimetler zikredildikten sonra şöyle deniyor:
“Şimdi Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlıyorsunuz?”
(Rahman: 23).

Gemilerdeki insanı hayrete düşüren şeylere ve içinde para kazanmak için çalışan insanlar bulunduğu halde suyun üzerinde yüzüşüne bir bak! Bu da yüce Allah’ın apaçık delillerinden ve nimederindendir.

Allah bu hususta şöyle buyuruyor:
“Şüphesiz insanların faydasına olan şeyleri denizde taşıyarak yüzüp giden, gemilerde düşünen bir topluluk için pek çok deliller vardır.” (Bakara: 164)

Allah gemileri, insanları ve yüklerini taşısın, onları ancak gemilerle ulaşılabilecek yerlere götürsün diye insanların emrine vermiştir. Eğer bu yerlere, gemiden başka bir vasıtayla ulaşmak isteseler, çok büyük meşakkatlerle karşılaşırlar ve yüklerini de oralara nakledemezlerdi.

Allah kullarına lütufta bulunmayı ve işlerini kolaylaştırmayı irade ettiği için, onların suyun üstünde kalacak ve içlerinde kendilerini ve yüklerini taşıyacak gemiler yapacağı tahtalar (ağaçlar) yaratmıştır. Sonra da gemileri yürütecek ve bir yerden başka bir yere nakledecek, değişik vakitlerde esen ölçülü rüzgarlar göndermiştir. Yelkenleri dolduracak bu rüzgarların esme vakitlerini ise bu işlerin erbabına ilham etmiştir.

Allah’ın suyu yaratmasındaki sırra bir bak! Su, birleşme ve bölünmeyi kabul eden, her türlü tasarrufta bulunabilecek, çok şeffaf ve latif bir madde olmasına rağmen, üzerinde dev gibi gemilerin gitmesi mümkün olabiliyor. Bütün bu hususlarda Allah’ın nimetlerinin farkına varamayıp gaflet içinde olanların durumu gerçekten de şaşılacak bir şeydir.

Bütün bunlar, yaratıcılarının büyüklüğünü kendi lisan-ı halleriyle anlatan apaçık deliller ve şahiderdir. Evet, bütün bunlar, yaratıcılarının kudretindeki mükemmelliği ve hikmetindeki şaşılacak hususları lisan-ı halleri ile dile getirirler. Adeta şöyle derler: Benim şeklimi, terkibimi, özelliklerimi, halimdeki değişiklikleri ve faydalarımın çokluğunu görmüyor musun?

Sağlam akıl sahibi biri, bütün bunları kendi kendime yaptığımı veya beni yaratılmışlardan birinin var ettiğini düşünebilir mi?

Bilakis bütün bunlar her şeye gücü yeten, mutlak galip ve istediğini yapan birinin eseridir.