Jak napisać? - Powieść historyczna

09. Narracja? Czyli sztuka snucia opowieści.

Ludzie od niepamiętnych czasów umilali sobie czas różnymi opowieściami. Nie musiały one być jakieś nadzwyczajne. Dobrą historyjką mogła okazać się zarówno relacja z pobytu u znajomych, jak i jakaś nieprawdopodobna legenda. Słuchanie wszelkiego rodzaju opowieści kochamy od dziecka, kiedy to rodzice czytali nam bajeczki na dobranoc. Potem, gdy sami nauczyliśmy się czytać, sięgaliśmy po książki, a może nawet postanowiliśmy spróbować też własnych sił w pisaniu? Snucie opowieści może też wam się kojarzyć z opowieściami babci czy dziadka o czasach PRL lub II Wojnie Światowej. Inni pewnie pomyślą jeszcze o strasznych historiach, które z zapartym tchem wysłuchiwali przy ogniskach, zaś ja dodam od siebie lekcje historii, na których zawsze z wielką uwagą przysłuchiwałam się temu, co opowiadała nam historyczka. Gdy  omawiała z moją klasą kolejne epoki i przytaczała barwne sylwetki postaci historycznych, w swojej głowie snułam sama tysiące opowieści, które by można było napisać tylko w oparciu o to, czego się właśnie dowiedziałam.

Gdy już miałam w głowie własny pomysł na powieść historyczną oraz posiadałam wizję bohaterów opowiadania, zawsze pojawiał się problem:

Jaki wybrać typ narracji?

Z lekcji języka polskiego są wam znane przede wszystkim dwa podstawowe typy narracji – prowadzone w pierwszej i trzeciej osobie. Zanim jednak przejdę do omawiania poszczególnych typów narracji, zatrzymajmy się na moment przy samej postaci narratora.

· Kim jest narrator?

Narrator to osoba ( może też być to zwierzę, a nawet przedmiot), która opowiada historię przedstawioną w książce. Przekazuje nam też swój punkt widzenia. W powieściach występują różne typy narratorów:

1. Narrator wszystkowiedzący – to osoba, która nie jest uczestnikiem zdarzeń przedstawionych w książce. Ten typ narratora tylko relacjonuje – to wnikliwy obserwator, który nie tylko przedstawia po kolei zdarzenia, ale jakże zagłębia się w psychikę bohaterów, ukazując ich uczucia, myśli i emocje. Wie także, co wydarzyło się przed historią opisaną w książce ( np. retrospekcje z życia bohaterów). Opisuje wydarzenia i bohaterów zupełnie tak, jakby był wszystkowiedzącym Panem Bogiem!

2. Narrator świadek (narrator rejestrujący, narrator obserwator, narrator ukryty) – Narrator może być jednym z bohaterów w książce, ale nie musi. Przedstawia on postacie i wydarzenia ze swojej perspektywy, jako naocznego świadka. Dąży do maksymalnego obiektywizmu. Ujawnia tylko to, co jak gdyby zobaczył lub usłyszał. Traktuje wydarzenia tak, jak gdyby działy się niezależnie od niego.

3. Narrator komentator (narrator jawny) – To przeciwieństwo narratora rejestratora. W odróżnieniu od niego, nie tylko przedstawia wydarzenia, jak gdyby był ich świadkiem, ale także dzieli się swoją własną opinią na temat zdarzeń i postaci. Dodaje swoje przysłowiowe „ trzy grosze", dlatego mamy tu do czynienia z jego bardziej subiektywnym punktem widzenia.

4. Narrator bezpośredni (narrator bohater) – jest on jedną z postaci w książce. Najczęściej to pierwszoplanowy bohater, który relacjonuje swoją opowieść. Mówi o wydarzeniach, w których uczestniczył i poznajemy jego stosunek do innych postaci. To on nam wszystko przedstawia ze swojej subiektywnej perspektywy. Jego wiedza na temat innych postaci też jest ograniczona – przedstawiam nam tylko swoje własne spostrzeżenia. Ten typ narracji jest zwłaszcza charakterystyczny dla pamiętników.

5. Narrator autorski – występuje zawsze w trzeciej osobie, nie jest on jednym z bohaterów książki. Skupia się na przedstawieniu zdarzeń.