VŨ TRUNG TÙY BÚT

Chương 4: TẢ CHÍ HẦU

Quan trung quí Tả Chí Hầu là kẻ nội thị đời chúa Trịnh Thuận Vương (Trịnh Khương) (1).

Khi Trịnh An Vương (Trịnh Doanh) ra dẹp nạn (2), may cho Hầu được thoát không phải tội chết. Về sau, đảng cấm (3) đã bỏ đi rồi, Hầu mới mang những tài nghề đi lại các nhà quan thân.

Trạng mạo Hầu hùng vĩ, phảng phất giống như vị quốc lão Việp Nghĩa công (4), song có cái tính điên, thường đánh chén vào là chửi mắng vung cả lên, nhưng chỉ bỏ ra một ít tiền là Hầu lại cười sằng sặc mà nói đùa bỡn. Hầu lại hiểu thuật bóp gân xương, biết nghề hát xướng lặt vặt, tinh cả nghề xem tướng. Nghề vẽ truyền thần, Hầu lại càng khéo lắm. Hai bức chân dung của hai bà Thái phi Như Kinh và Mi Thữ đều do tay Hầu vẽ cả.

Hầu thường đến chơi nhà ta, một hôm gặp trong nhà họp đông đủ, bà cung nhân ta mới trỏ chị gia trưởng ta mà hỏi.

Hầu đáp: “Người đàn bà có được để tang khóc chồng mới hết bổn phận”.

Lại trỏ vào ta mà hỏi, thì Hầu đáp: “Anh ấy cử chỉ thần tình, giống hệt như Tôn phu nhân, chừng độ mười hai tuổi thì sơ không khói bóng cha khuất núi”.

Hỏi đến sự cùng đạt của ta thì Hầu đáp: “Anh ấy ngày sau tất hiển đạt nhưng khác hẳn mọi người”.

Đương lúc ấy, ta cũng nửa ngờ nửa tin, nhưng chẳng để bụng làm già.

Đến năm Cảnh Hưng, Mậu Tuất (1778), chị dâu ta mất, lại hơn một năm sau, đấng tiên đại phu ta tạ thế, bảy năm nữa thì gặp hồi quốc biến (5), cứ nghiệm lời nói của Hầu thì cũng có chỗ đúng.

Còn như ta, lúc tráng niên đã góa vợ, đi phiêu bạt tha hương, kể tình đầu nông nổi không thể nào xiết. Xem thế thì lời thầy tướng cũng không thể tin hết.

Tả Chí Hầu từng vẽ bức truyền thần cho đấng tiên đại phu ta, hồi năm mươi tuổi. Đấng tiên đại phu ta có đề bài thơ ngũ ngôn vào bức chân dung ấy, mỗi lúc ta ngửng lên nhìn tưởng như trông thấy thật.

Khi chúa Trịnh đem quân vào Nam, ta còn nhớ ông Phan Trọng Phiên (6) là chức quan Đại học sĩ mà phải đi theo làm tán lý quân vụ.

Một hôm, Hầu đem bức tranh hành lạc của Phan công cho đấng tiên đại phu ta xem mà nói: “Tiên sinh có nhớ người học trò này không? Nay người ấy sắp trở về đấy”. Nói chưa được bao lâu, quả nhiên Phan công trở về làm chức Thiêm đô đài thật.
_______

(1) Tức Uy Nam Vương Trịnh Giang (1729 – 1749 làm chúa đời Lê đế Duy Phường, Lê Ý Tông.

(2) Nội biến trong họ Trịnh, Trịnh Doanh lên thay, làm chúa từ năm 1740 đến 1767.

(3) Đảng cấm tức là việc bắt bớ người phe đảng đối lập với mình.

(4) Việp Nghĩa công tức Hoàng Ngũ Phúc, đời Cảnh Hưng, Lệ Hiển Tông (1740 – 1786).

(5) Chỉ việc Nguyễn Huệ ra Bắc Hà (1786) đời Cảnh Hưng thứ 47.

(6) Tức Phan Lê Phiên (1734 – 1809) đỗ tiến sĩ năm 1757, làm quan đến chức Binh bộ thượng thư.